Emotionele problematiek (2A4)

Auteur: T.B. Eisenga
Laatste Update: 03-06-2016

Denken – Voelen – Doen: De tweede van de driedeling waar menselijke activiteiten in zou kunnen worden ondergebracht (en waar dus iets mee aan de hand zou kunnen zijn) is het ‘Voelen’.

Het gaat hier om emoties zoals angst, boosheid, somberheid, etc. Ook hier zijn er weer talloze gevoelens die men wel eens heeft proberen in te delen in vier hoofdcategorieën, ofwel basisgevoelens aangeduid met de 4 B’s, tw:

• Bang
• Boos
• Blij en …
• Bedroefd (Somber)
  .
  (Waarbij we aan de derde natuurlijk niets hoeven te doen of zelf na moeten streven tenzij dat uit de hand loopt en ontaardt in een manie …).

LEES MEER …

• Alle andere gevoelens zouden kunnen worden opgevat als graduele varianten, combinaties of mengvormen. Zo is ‘irritatie’ een lichte vorm van ‘Boosheid’, nervositeit of onzekerheid een lichte vorm van angst (‘Bang’), frustratie een combinatie van ‘Boos’ en ‘Bedroefd’, depressie een combinatie van ‘Bedroefd’ en ‘Bang’, etc.
  .
• In de praktijk gaat het vooral om angststoornissen, boze buien, emotieregulatieproblemen en depressie (en een enkele keer een manie).
  .
• Soorten angststoornissen:
  .
  • Voorbeelden: Ook hier heb je weer eindeloos veel onderverdelingen en soorten angst, zoals een paniekaanval, scheidingsangst, allerlei fobieën (voor spinnen, hoogtes, grote of kleine ruimtes (claustrofobie), vliegangst, angst voor bloed of naalden, etc.).
    .
  • Maar ook angst voor mensen (sociale angst), bang voor ziektes (hypochondrie).
    .
  • Ook een dwangstoornis is in feite een angststoornis omdat men daarbij allerlei handelingen meent te moeten doen om een of ander gevreesd onheil af te wenden (bijv. niet op voegen van stoeptegels mogen lopen want anders …, etc.).
    .
  • Dan heb je nog een Post Traumatische Stress Syndroom (PTSS) als iemand angstig is geworden na een traumatische gebeurtenis,
    .
  • een zgn ‘Gegeneraliseerde Angststoornis’ (GAS) met als belangrijkste symptomen overmatige bezorgdheid, piekeren en angstige voorgevoelens) etc.
    .
  • Ook kun je bang worden als bijwerking van medicijnen of als effect van chemische stoffen of lichamelijke ontregelingen of als onderdeel van een psychose waarbij het dan vaak gaat om achterdocht, een zich bedreigd voelen of de angst om uit elkaar te vallen (zie elders).
    .
  • Kortom: Zoals al eerder elders op deze website betoogd: Ook angst is weinig specifiek, dwz wijst vrijwel nooit een op een naar een of andere onderliggende stoornis en wordt dan ook vaak maar als op zichzelf staande stoornis op (‘bladniveau’) aangeduid. (Iemand heeft als belangrijkste symptoom angst en krijgt de diagnose ‘angststoornis’; Paniek –> Paniekstoornis; Bang om verlaten te worden –> Verlatingsangst; Bang voor spinnen –> Spinnenfobie, etc. waarbij de naam van de stoornis weinig meer zegt dan wat de hoofdklacht is, waar dan het woordje ‘stoornis’ achter is geplakt en verder niet verwijst naar een verondersteld onderliggend iets waar de angst een symptoom/ uiting van zou zijn.
    .
    • (Wetenschappelijk wel zo zuiver zolang we dat niet weten maar ook tamelijk onbevredigend voor mensen die graag willen begrijpen waar iets vandaan komt of hoe dat in elkaar zit).
      .
• Angst van levensbelang: Van belang is om u te realiseren dat angst op zichzelf een normaal en evolutionair uiterst belangrijke emotie is die voorkomt dat we onverantwoorde risico’s nemen en de kans op overleven daarmee vergroten. Dat gaat op zolang de angst reëel is en qua ernst in verhouding staat met de angstwekkende omstandigheid. En daar gaat het vaak mis. Vaak is de angst op zichzelf wel reëel en begrijpelijk maar de mate waarin buitenproportioneel omdat de kans dat iets optreedt verkeerd worden ingeschat. (Bijv. igv hypochondrie is een zekere angst voor kanker wel normaal want het is ook iets zeer beangstigends. Vaak beseft men zelfs wel dat de kans daarop erg klein is maar om de een of andere reden stelt zo’n cognitief weten niet gerust en krijgt het verstand dus geen controle op het gevoel.
  .
• Het doel van behandeling is, wat ons betreft, dan ook niet de angst te laten verdwijnen, maar terug te brengen tot reële proporties en bovendien om je zelf te gaan zien als iemand die daar tegen kan. M.a.w. onze behandeling is meer gericht op het zelfbeeld dan op het bestrijden van de symptomen, in dit geval de angst (omdat wij niet zouden kunnen begrijpen waarom een patiënt die zichzelf niet kan geruststellen en gevoelsmatig geen vertrouwen heeft in zijn eigen verstand, dat van ons wel zou vertrouwen en zich dus wel door ons zou laten geruststellen. Als dat al ooit zou lukken dan toch hooguit voor tijdelijk.
  .
• Angst is beperkt verdraagbaar: Angst is ongericht, alom aanwezig en niet aan te ontsnappen. Een emotionele toestand die onze hersenen in feite maar beperkte tijd (max. anderhalf uur) uithouden en dan er dan iets mee gaan doen om het te verminderen.
  .
• Afweerstrategieën: Daar heeft het brein allerlei strategieën voor die ingezet worden afhankelijk van iemands geaardheid en/ of de voorkeursstrategie die hij vroeger van zijn ouders heeft afgekeken, waarbij elke strategie zo zijn eigen voor- en nadelen (en gevaren) heeft. Van belang dus om van u zelf te weten welke voorkeursafweerstrategieen u heeft:
  .
  • Voorbeelden: Sommigen gaan hun aandacht afleiden, vluchten in drank of drugs of ontkennen eenvoudig dat ze bang zijn. Anderen overschreeuwen hun angsten of proberen met magische gedachten of handelingen hun angsten te bezweren, weer andere proberen er grip en controle over te krijgen door er over te gaan schrijven.
    .
• Angst en Vrees: In dit verband is het goed een onderscheid te maken tussen ‘angst’ en ‘vrees’. Angst is, zoals gezegd, ongericht, alom aanwezig en een toestand die onze hersenen maar een beperkte tijd kunnen verdragen. Een effectieve ’truc’ om de angst te reduceren, die de hersenen ook nog in petto hebben, is om angst om te vormen tot vrees. Vrees is nl objectgebonden, Niet angst op zichzelf, maar angst ‘ergens voor’. Door angst om te vormen tot vrees (bijv. voor een spin of een muis) is het nog steeds eng, maar kun je je zelf toch wijsmaken dat het object van je angst zich niet in jezelf maar buiten jezelf bevindt, waarmee je het lokaliseert, dwz buiten jezelf ergens in de ruimte plaatst, waardoor het toch wat minder eng wordt. Het idee is dat fobieën op die manier ontstaan. Dat het dus in feite oorspronkelijke niet objectgebonden angst is, die onze hersenen omvormen tot objectgebonden vrees om het beter vol te kunnen houden en niet aan de angst te gronde te gaan.
  .
• Projecties: Op dezelfde manier zou je paranoidie, hypochondrie (ziekteangst) of smetvrees/ angst voor bacteriën, ook kunnen zien als een basaal gebrek aan vertrouwen in jezelf en de goede afloop der dingen, met alle angst van dien, die je projecteert op de buitenwereld die jou vijandig gezind is en er op uit is jou te grazen te nemen.
  .
  • Of de angst om over te geven die symbolisch zou kunnen zijn voor de angst voor controleverlies (angst om je ‘over-te-geven’), etc.
    .
• Reden van dit verhaal: Of het werkelijk zo is blijft speculatief maar voor u wel van belang een idee te hebben langs welke lijnen wij denken.
  .
• Eindeloos meer over te vertellen natuurijk maar hier misschien nog even het onderscheid tussen dwang en drang:
  .
  • Dwang is in feite een angststoornis en wordt gekenmerkt door dwanggedachten (obsessies) en dwanghandelingen (compulsies), die bedoeld zijn om een of ander gevreesd onheil af te weren/ wenden. Voorbeelden zijn een even aantal keren aanraken, controleren, tellen, dingen recht moeten hangen of zetten, etc. want als ik dat niet doe dat …….. gebeurt er iets ergs (krijg ik kanker, gaat mijn moeder dood, overkomt mijn kindje iets, etc.)
    .
  • Drang, daarentegen verwijst naar dingen die je doet, ziet zozeer voortkomend uit angst, maar vanuit een gevoel dat je ze eenvoudig ‘moet’ doen. Enigszins te vergelijken met krabben bij jeuk. Niet vanuit het gevoel dat er anders iets ergs gebeurt, maar omdat je het gewoon niet kunt laten. Voorbeeld zijn tics, stereotypieën, maniërisme, etc.
    .
• Voorlopig tot zover even.

-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-

Interne links: (naar geassocieerde onderwerpen BINNEN deze website)

• .

Externe links: (naar geassocieerde onderwerpen BUITEN deze website)

• .